Rechtsbijstandsverzekering
Met een rechtsbijstandsverzekering verzekert u zich voor juridische hulp voor bepaalde situaties. Het antwoord op de vraag of en in welke situaties u aanspraak maakt op deze juridische hulp, vindt u met name in de polisvoorwaarden van de afgesloten rechtsbijstandsverzekering. Heeft u volgens uw rechtsbijstandspolis recht op juridische bijstand in een bepaalde situatie? Dan wordt u vaak geholpen door juristen die in dienst zijn van uw rechtsbijstandsverzekeraar. Dit laatste is echter niet altijd verplicht of de enige optie.
Vrije advocaatkeuze
Soms is het namelijk mogelijk om op kosten van uw rechtsbijstandsverzekering een eigen advocaat in te schakelen op grond van het zogenaamde recht op vrije advocaatkeuze. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een gerechtelijke of administratieve procedure of indien zich een belangenconflict voordoet. Of en wanneer dit recht op vrije advocaatkeuze bestaat, is voer voor discussie gebleken zoals mede blijkt uit (Europese) rechtspraak.
Europese achtergrond en uitleg bepalingen
Het recht op vrije advocaatkeuze vindt haar oorsprong in een Europese richtlijn, die in Nederland is geïmplementeerd – omgezet – in artikel 4:67a lid 1 Wet op het Financieel Toezicht. Bij geschillen over de uitleg van bepalingen die haar oorsprong vinden in Europese wet- en regelgeving, heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (het Hof) zo nodig ‘het laatste woord’ over hoe deze bepalingen moeten worden uitgelegd.
Procedure en vrije advocaatkeuze
In dit kader heeft het Hof eerder overwogen dat het recht op vrije advocaatkeuze, in het geval van een gerechtelijke of administratieve procedure, ook geldt in de volgende gevallen:
- wanneer géén verplichte procesvertegenwoordiging geldt (uitspraak in 2013);
- bij procedures bij het UWV of in de bezwaarfase bij een bestuursorgaan, ook al waren dat geen procedures bij een overheidsrechter (uitspraak in 2016).
Nieuwe loot aan de stam van het recht op vrije advocaatkeuze
Op 14 mei 2020 heeft het Europese Hof een nieuwe uitspraak gewezen op het gebied van de vrije advocaatkeuze, die wederom voor Nederland van belang is. Kort gezegd heeft het Europese Hof hierin overwogen dat een verzekerde van rechtsbijstand ook het recht heeft om een eigen advocaat in te schakelen voor de voorfase van een (mogelijke) gerechtelijke procedure, of ook wel: het buitengerechtelijke traject. Het Hof overwoog namelijk dat onder het begrip ‘gerechtelijke procedure’ in de zin van artikel 201 van Richtlijn 2009/138 moet geacht worden te vallen: “elke fase die kan leiden tot een procedure bij een rechterlijke instantie, zelfs een voorafgaande fase”. Het Europese Hof kiest hiermee in lijn van zijn eerdere rechtspraak voor een ruime uitleg van het recht op vrije advocaatkeuze.
Vrije advocaatkeuze en (voorfase) procedure
Indien u volgens uw rechtsbijstandsverzekering recht heeft op rechtsbijstand in een bepaalde situatie, lijkt het aldus in voorkomende gevallen mogelijk om via uw rechtsbijstandsverzekering een eigen advocaat in te schakelen bij een geschil die kan leiden tot een gerechtelijke procedure, maar waarbij nog niet al sprake is van een gerechtelijke procedure. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het geval dat u aansprakelijk wordt gesteld, een conflict hebt met uw buurman of een leverancier of door uw werkgever wordt ontslagen. Zoals gezegd kunnen dan vaak (bepaalde) kosten van uw ‘advocaat naar keuze’ worden geclaimd op uw rechtsbijstandsverzekering. Het moment van mogelijke rechtsbijstandsdekking lijkt immers door de uitspraak van het Hof van 14 mei 2020 naar voren te zijn gehaald.
Met behulp van uw voorkeursadvocaat kan tijdens deze voorfase, samen met de wederpartij, naar een oplossing van het geschil worden gezocht. Hierdoor worden vaak de nodige tijd en kosten bespaard ten opzichte van een gerechtelijke procedure. Mocht het desalniettemin toch aankomen op een procedure bij de rechter, dan blijft het in beginsel nog steeds mogelijk om u dan (ook) bij te laten staan door uw eigen advocaat.
Ons team van CKV Advocaten is u daarbij zowel in als buiten rechte graag van dienst.