De maatschappelijke functie van banken brengt met zich mee dat zij een bijzondere zorgplicht hebben. Banken hebben deze plicht jegens hun klanten op grond van de contractuele verhouding. Zij dienen, afhankelijk van de omstandigheden van het geval, rekening te houden met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. De zorgplicht strekt zich ook uit tot andere personen van wie de belangen in het geding zijn.
Zorgplicht
De zorgplicht valt uiteen in verschillende onderdelen. Banken dienen klanten te informeren over specifieke of bijzondere risico’s welke aan een bepaalde dienst of product verbonden zijn zodat zij een weloverwogen keuze voor een bepaald product kunnen maken (informatieplicht). Voorts dienen banken te waarschuwen in geval van woekerpolissen of andere complexe beleggingsproducten die met een restschuld kunnen eindigen (waarschuwingsplicht). Ook dient een bank te onderzoeken of een klant bepaalde risico’s wel wil dragen en of deze ook in staat is aan de verplichtingen te voldoen, dan wel dat sprake is van overcreditering (onderzoekplicht). Valt deze toets negatief uit dan dient de bank de beoogde transactie zelfs te ontraden.
De zorgplicht van banken geldt niet alleen jegens particulieren, maar ook ten aanzien van zakelijke klanten. In de rechtspraak zijn meerdere uitspraken te vinden over de vraag of de bank in strijd met haar zorgplicht heeft gehandeld door van haar bevoegdheid tot opzegging van de kredietovereenkomst over te gaan. De bank is hiertoe gerechtigd indien er een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat en als de maatregel van opzegging proportioneel is in verhouding tot de tekortkoming van de klant.
De ontwikkeling van de zorgplicht heeft in de negentiger jaren vorm gekregen; aanvankelijk alleen in de rechtspraak, maar in latere jaren zijn ook in de wetgeving diverse bepalingen opgenomen, bijvoorbeeld in de Wft (Wet financieel toezicht). Als verstrekkers van hypotheken is op banken de Gedragscode Hypothecaire Financiering van toepassing. De zorgplicht geldt ook voor de precontractuele fase. Indien banken in strijd met de zorgplicht handelen ontstaat in beginsel aansprakelijkheid voor de schade.
Voor wie geldt de zorgplicht?
De laatste jaren zijn in de jurisprudentie steeds meer uitspraken over de schending van de zorgplicht verschenen en heeft de rechtspraak een grote ontwikkeling doorgemaakt. De normen ten aanzien van de zorgplicht gelden nu ook voor andere dienstverleners zoals assurantietussenpersonen, financieel adviseurs, verzekeraars, notarissen en fiscalisten. Ook deze beroepsbeoefenaren dienen ten opzichte van de klant de zorgvuldigheid in acht te nemen die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot mag worden verwacht. Dit is de norm waaraan het handelen of nalaten van de bank wordt getoetst.
Tijdig klagen
Het eerste (standaard) verweer dat banken in dit soort aansprakelijkheidsprocedures vrijwel altijd naar voren brengen is dat de klant te laat heeft geklaagd en daarmee haar of zijn rechten heeft verspeeld. Dit betreft een beroep op artikel 6:89 BW en wordt aangeduid als de klachtplicht. Of dit verweer slaagt hangt af van de concrete omstandigheden van het geval. Voor de klant van de bank is het in ieder geval zaak om zo spoedig mogelijk, althans binnen bekwame tijd nadat hij het gebrek of de schending van de zorgplicht heeft ontdekt of redelijkerwijs had moeten ontdekken, bij de bank te protesteren.
Het gaat er daarbij om of de klant op de hoogte was van de zorgplicht van de bank. Om bewijsproblemen te voorkomen kan het protesteren het beste bij aangetekend schrijven gebeuren.
In de praktijk blijkt dat banken over het algemeen een gerechtelijke procedure willen voorkomen omdat zij in geval van een gerechtelijke uitspraak vrezen voor precedentwerking. Om die reden zijn banken dikwijls bereid om met de klant in onderhandeling te treden over een schikking.
Om de schade vergoed te krijgen is de hulp van een gespecialiseerde advocaat noodzakelijk. CKV Advocaten kan u van dienst zijn in gevallen van aansprakelijkheid van de bank wegens schending van de zorgplicht. De bijstand heeft betrekking op het traject van het aanschrijven van de bank, het onderhandelen en eventueel het voeren van een procedure teneinde de schade vergoed te krijgen. Er zit een korte verjaringstermijn aan de vordering tot schadevergoeding. Om die reden mag U niet te lang wachten met het nemen van maatregelen.